تغذیه و هوش کودکان

براساس گزارش دیلی تلگراف «رژیم غذایی هوش شما را افزایش می‌‎دهد.»

این گزارش خبری، نتایج حاصل از تحقیق بر روی رژیم غذایی 7000 کودک است. این تحقیق به جمع آوری اطلاعات کودکان در سنین سه، چهار سالگی و بعد در هفت و هشت و نیم سالگی می‎‌پردازد و به دنبال آن است که ببیند بچه‎‌ها در این سنین چه غذاهای متنوعی مصرف می‌‎کنند. محققان هوش کودکان را در پایان دوره‎‌ی آزمایش زمانی که بچه‌‎ها هشت و نیم سال داشته‌‎اند بررسی می‎‌کنند تا ببیند آیا رابطه‌‎ای بین رژیم غذایی و هوش وجود دارد یا نه؟

محققان دریافته‌‎اند رژیم غذایی‌‎ای که حاوی مقادیر زیادی شکر، چربی و غذاهای فرآوری شده باشد در سن سه سالگی منجر به هوش کمتر در هشت و نیم سالگی می‌‎شود. هر چند نمی‌‎توان به صورت قطعی تایید کرد که رژیم غذایی بر روی هوش تاثیر دارد اما یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای کودکان مزایای بسیاری دارد، جدای از این که تاثیری بر هوش داشته باشد یا نداشته باشد.

محققان داده‌‎های مربوط به شرایط خانواده‌‎‏هایی که فرزندانشان در این آزمایش شرکت کرده بودند را بررسی می‎‌کنند. آن‎‌ها به این نتیجه رسیدند کودکانی که در این کلینیک حضور داشته‌‎اند اکثرا دختر بوده‌‎اند، از شیر مادر تغذیه کرده بودند، مادرانی با سطح تحصیلات بالا، جایگاه اجتماعی بالا، سن بالاتر داشته‎‌اند، زندگی کم استرس‌‎تری تجربه کرده‌‎اند و مادرانشان در زمان بارداری ماهی‎‌های روغنی مصرف کرده‌‎اند. بچه‌‎هایی که داده‌‎های هوش آن‎‌ها در دسترس بوده میانگین وزن کمتری نسبت به بقیه داشته‌‎اند.

محققان در خصوص رابطه‎‌ی بین مواد مغذی و هوش طی سه دهه‎‌ی گذشته تحقیق کرده‎‌اند و بسیاری به این نتیجه رسیده‌‎اند که وضعیت غذایی ضعیف می‌‎تواند تاثیری منفی بر رشد مغز کودکان داشته باشد.

براساس گزارش سازمان جهان بهداشت، مواد مغذی «غذای دریافتی‎‌ای هستند که با توجه به نیازهای غذایی بدن دریافت می‎‌شوند. غذای خوب، غذای متعادلی است که با فعالیت‌‎های فیزیکی منظم همراه شده است و همه‌‎ی این‌‎ها بخش مهمی از سلامتی هستند. غذای بد می‎‌تواند منجر به کاهش سیستم دفاعی بدن شود و امکان ابتلا به بیماری را افزایش دهد، باعث ناتوانی فیزیکی شوند و رشد ذهنی و تولید را کاهش دهد.

بچه‌‎ها با همان سرعتی که بین کلاس‎‌های مدرسه، فعالیت‌‎های غیر درسی و خانه جابه‌‎جا می‎‌شوند، به همان اندازه هم مغزشان با سرعت رشد و تغییر می‎‌کند.

غذاهایی که آن‎‌ها می‌‎خورند اهمیت دارد. این سال‎‌ها برای رشد مغز حیاتی هستند. و آنچه آن‎‌ها می‎‌خورند بر روی تمرکز و مهارت شناختی آن‌‎ها تاثیر می‎‌گذارد.

در این جا 7 غذایی که به کودکان کمک می‎‏‌کند تا سر حال بمانند و مغزشان در آینده رشد کامل کرده باشد را معرفی می‌‎کنیم.

1. تخم مرغ‎: پروتئین و مواد مغذی موجود در تخم مرغ‌‎ها می‎‌تواند به کودکان کمک کند تا تمرکز کنند. مصرف آن به چه شکلی بهتر است؟ نیمرو با تست غلات کامل می‎‌تواند غذای مناسبی برای صبحانه یا میان وعده‎‌ی عصر باشد. ترکیب پروتئین و کربوهیدرات بدون این که شکری داشته باشد کودکان را تا وعده‌‎ی غذایی بعدی سیر نگه می‎‌دارد.
2. ماست یونانی: چربی برای سلامت مغز حیاتی است. ماست یونانی پرچرب (که بیشتر از بقیه‌ی انواع ماست پروتئین دارد) می‎‌تواند سلول‎های مغز را در حالت ایدئالی برای دریافت و ارسال اطلاعات قرار می‌‎دهد.

چطور آن را مصرف کنیم: برای وعده‌‎ی ناهار می‌‎توان آن را با غلاتی که حداقل سه گرم فیبر داشته باشند و توت فرنگی مخلوط کرد.

شکلات تلخ گزینه‎‌ی دیگر است. این مواد مغذی با بهبود جریان خون به مغز ذهن را سرحال‌‎تر نگه می‌‎دارند.

• سبزیجات: سبزیجات پر از ویتامین، خصوصاً ویتامین ب هستند. اسفناج و کلم برگ باعث کاهش خطر ابتلا به فراموشی در سنین پیری می‎‌شود. کلم برگ یک غذای فوق‌العاده است که حاوی آنتی اکسیدان است و چیزهای بسیار دیگری که به رشد سلول‎‌های مغز کمک می‌‎کند.

نحوه‎‌ی مصرف: کودکان معمولاً به سختی سبزیجات می‎‌خورند بنابراین به جای این که آن‎‌ها را در قالب سالاد درست کنید بهتر است ایده‌‎های متفاوتی را امتحان کنید. 

اسفناج یا کلم برگ را به صورت له شده در اسموتی استفاده کنید و به عنوان میان وعده به بچه‌‎ها بدهید.

به املت یا لازانیا اسفناج اضافه کنید.

چیپس کلم برگ درست کنید. کلم برگ را خرد کنید و با روغن زیتون و مقداری نمک در فر بگذارید و آن را بپزید.

تحقیقات اخیر نشان می‌‎دهد سه چیز می‎‌تواند هوش کودکان را افزایش دهد.

بسیاری عوامل بر هوش کودکان تاثیر می‎‌گذارند مثل ژنتیک و محیط. اما تحلیلی در سال 2017 نشان داد که بعضی چیزها می‎‌توانند به رشد آن کمک کنند.

همه‎‌ی خانواده‌‎ها فکر می‎‌کنند بچه‎‌هایشان بسیار باهوش‌‎اند. زمانی که بچه‌‎ها با چشم‌های کنجکاو پرسشگرشان برای یادگیری به ما نگاه می‎‌کنند بسیار محظوظ می‎‌شویم. این پرسش همیشه برای ما مطرح است که آن‌‎ها با توجه به توانایی‌‎هایشان چه مهارت‎‌های جدیدی می‎‌توانند یاد بگیرند. قطعاً بچه‌‎های آدم‌‎های دیگر هم این مهارت‌‎ها را یاد می‌‎گیرند اما ما نمی‌توانیم دست از این باور برداریم که بچه‎‌ی ما باهوش‌‎ترین بچه‎‌ی دنیا است.

اما در سال‎‌های اولیه‌‎ی مدرسه تفاوت در توانایی‎‌های کودکان بروز پیدا می‎‌کند. وقتی با کلی بچه‎‌ی دیگر مواجه می‎‌شویم، نسبت به توانایی‌‎های بچه‎‌هایمان بازخورد دریافت می‎‌کنیم. شاید بچه‎‌ی شما هم مثل من برای مهارتی خاص که بچه‎‌های بااستعداد در آن زمینه را جذب کرده‌‎اند، جذب نشود. یا کارنامه‎‌ی فرزند شما نشان می‎‌دهد او نمراتی زیر میانگین دارد نه بالای میانگین.

عوامل بسیاری بر هوش کودکان تاثیر می‎‌گذارد که شامل محیط و ژنتیک آن‎‌ها می‌شود. در این تحقیقات پنج روش برای افزایش هوش کودکان مطرح شده است. این روش‎ها بر مصرف مواد غذایی حاوی مولتی ویتامین، مواد غذایی حاوی آهن، مواد حاوی ید، آموختن یک ساز و ورزش است. هرچند تحقیقات بعدی نشان داد که تنها سه مورد از آن‌ها واقعاً در افزایش هوش دانش‌‎آموزان نقش دارد:

غذاهای حاوی مولتی ویتامین:

تحقیقات نشان داده‎‌اند مولتی ویتامین‎‌ها می‌‎توانند به افزایش هوش کمک کنند. البته تنها به کودکانی که با کمبود ویتامین مواجه هستند. استفاده از مولتی ویتامین‎‌ها برای کودکانی که کمبود ویتامین نداشته‌‎اند، تاثیری بر عملکرد ذهن و هوش نداشته است.

مواد حاوی ید:

ید هم در افزایش هوش تاثیر دارد اما آن هم تنها برای کودکانی که با کمبود ید مواجه هستند. دوباره می‎‌گویم کودکانی که به مقدار کافی در بدنشان ید دارند، استفاده از ید تاثیری در سطح یادگیری و هوش آن‎‌ها ندارد.

یادگیری یک ساز:

بارها و بارها ثابت شده است یادگیری یک ساز می‎‌تواند عملکرد مغز را در حافظه، کنترل هیجان و تفکر منعطف بهبود بخشد. بررسی‌‎ها نشان می‎‌دهد یادگیری یک ساز می‎‌تواند هوش بچه‌‎ها را افزایش دهد. مواد دارای آهن تاثیری بر روی نتایج حاصل از تحقیقات نداشته‌‎اند. این بدان معناست که نمی‌‎توان آن را به عنوان عاملی در افزایش هوش کودکان در نظر گرفت.

این مسئله برای خانواده‌ها چه معنایی دارد؟

اگر نگران هوش فرزندتان هستید یا نگران عملکرد علمی او در مدرسه‌‎اید باید در نظر داشته باشید که هوش مدام در حال رشد است و در طول زمان عوامل بسیاری بر آن تاثیر می‎‌گذارند.

پروفسور خوان فریمن روانشناسی که در حوزه‎‌ی کودکان فعالیت می‌‎کند، می‎‌گوید فرصت‎‌ها و شرایط محیطی مختلف می‌‎تواند روی رشد و گسترش هوش تاثیر بگذارد. بعضی چیزهای ساده مثل سرماخوردگی بد می‎‌تواند باعث کاهش موقتی هوش شود.»

همچنین هوش تنها عامل در موفقیت یا دستاوردهای شخصی نیست. این قبیل تست‎‌ها فقط توانایی شناختی فرد را در نظر می‎‌گیرد و موفق بودن به عوامل بیشتری مرتبط است. فریمن می‎‌گوید:

«تست‎‌های هوش نمی‎‌توانند کیفیت‎‌های دیگر مثل شخصیت، استعداد، تلاش و استمرار را اندازه‎‌گیری کند. ممکن است شما هوش بالایی نداشته باشید. ممکن است شما هوش بالایی نداشته باشید اما اگر شخصیت پر انرژی‌‎ای داشته باشید احتمالاً از داشته‎‏‌هایتان در نسبت با شخصی که هوش بالاتری دارد بهتر استفاده می‎‌کنید. من هوش را مثل یک ماهیچه می‎‌بینم. شما ممکن است با ماهیچه‎‌های یک ورزشکار حرفه‎‌ای به دنیا بیایید اما وقتی از آن استفاده نکنید از بین می‎‌روند.»

اگر می‌‎خواهید هوش فرزندتان را به کمک تغذیه افزایش دهید، اول رژیم غذایی فرزندتان را بررسی کنید. ممکن است کمی سخت باشد که به بچه‌ها مجموعه‎‌ی مختلف و متنوعی از غذاها را بدهیم. اگر می‌خواهید سطح ید و ویتامین فرزندتان را بررسی کنید در نظر بگیرید که استرس ناشی از آزمایش‎‌هایی که باید صورت بگیرد ارزشش را دارد یا نه.

 ید را با آزمایش ادرار اندازه‌‎گیری می‎‌کنند و اندازه‎‌گیری سطح ویتامین نیاز به آزمایش خون دارد. بسیاری از بچه‎‌ها آزمایش خون را ترسناک و استرس‎‌زا می‌‎یابند. به عنوان خانواده و کارشناس سلامت روان ترجیح می‎‌دهم به جای آزمایش خون به فرزندانم قرص مولتی ویتامین بدهم و ببینم آیا در عملکرد او تاثیر می‎‌گذارد یا نه. همیشه راجع به مزایا و معایب چنین تست‎‌هایی با دکترتان مشورت کنید.

یادگیری ساز برای خانواده‎‌های بسیاری که از موسیقی لذت می‎‌برند یک گزینه‎‌ی همیشه مطرح است. حتی اگر خودتان چندان با موسیقی آشنا نیستید، راه‌‎های بسیاری برای هدایت فرزندتان به سمت موسیقی وجود دارد. برخی مدارس برنامه‎‌های آموزش موسیقی دارند. سعی کنید فرزندانتان را در مدارسی ثبت نام کنید که برنامه‌‎های موسیقی دارند یا اگر توان مالی‌‎اش را دارید آن‎‌ها را در کلاس‌‎های خصوصی ثبت نام کنید.

بچه‌‎های زیر پنج سال برای فرا گرفتن یک ساز مشکل دارند که این مسئله به عوامل مختلفی مرتبط است از جمله اندازه و ظرفیت رشد آن‌‎ها برای انجام مهارت‌‎های خاص. به همین دلیل به جای مجبور کردن آن‎ها به نواختن یک ساز به تنهایی و در خانه نمی‎‌تواند اقدام درستی باشد. باید موسیقی را به صورت بازی به آن‎ها یاد داد. گروه‎‌های موسیقی‎‌ای که در آن بچه‏‎‌های کوچک با هم آموزش می‌‎بینند گزینه‎‌ی خوبی است.

بچه‌‎ی شما توانایی‎‌های زیادی دارد که هوش یک بخش آن است. به یاد داشته باشید که هوش به تنهایی تعیین نمی‎‌کند که چقدر فرزندتان موفق خواهد بود. عوامل دیگری مثل استمرار در یادگیری، حمایت خانواده، تشویق و فرصت‎‌های مناسب باعث افزایش هوش و تضمین موفقیت‎‌های آینده است. به یاد داشته باشید همه‎‌ی این عوامل به مراقبت خوب والدین از فرزندان مربوط می‎‏‌شود.