آرش به بقیه توجه نمی‌کند. او به کودکان دیگری که اطرافش بازی می‌کنند یا بزرگسالانی که سعی دارند توجهش را جلب کنند، توجه نمی‌کند و انگار اصلاً چیزی نمی‌شنود. دکتر می‌گوید مشکل شنوایی ندارد، او فقط زمانی که بقیه سعی دارند توجهش را جلب کنند، به آن‌ها بی‌توجه است. او خودش را به خواب زده و هر چقدر تلاش کنید نمی‌توانید توجه او را به هیچ چیز جلب کنید. شما هیچ «توجه مشترکی» دریافت نمی‌کنید.

چطور می‌توان با کودکی مثل آرش گفتار درمانی داشت؟ چطور می‌توان چیزی به او یاد داد؟ او حتی به اسم خودش هم واکنش نشان نمی‌دهد!

خب، اولین کاری که باید انجام دهید، ایجاد توجه مشترک است.

بدون توجه مشترک، هیچ یادگیری‌ای صورت نمی‌گیرد.

چطور توجه مشترک ایجاد کنیم؟

خب، می‌دانیم که به توجه مشترک نیاز داریم، اما چطور می‌توان آن را به وجود آورد؟

مراحل زیر را دنبال کنید تا بتوانید در جلسات گفتار درمانی، مدرسه و یا خانه توجه مشترک ایجاد کنید:

1. کاری که کودک انجام می‌دهد را تقلید کنید

اولین کاری که در جهت ایجاد توجه مشترک می‌توانید انجام دهید این است که رفتار کودک را عیناً تقلید کنید. اگر کودک در حالی بازی کردن با اسباب‌بازی‌ است، روی زمین بنشینید و دقیقاً به همان شکل با اسباب‌بازی‌ها بازی کنید. اگر کودک در حال خانه‌‎سازی است، شما هم خانه‌سازی کنید و اگر ماشین‌هایش را به خط می‌کند شما هم ماشین‌ها را به خط کنید. اگر کودک در حال چرخیدن است، شما هم شروع به چرخیدن کنید (مراقب باشید حالت تهوع نگیرید!)

خیلی بی‌سر و صدا این کار را شروع کنید. هدف شما از این کار این است که ببینید آیا کودک به شما توجه می‌کند یا نه. فقط کنار او بازی کنید یا کارهایش را تقلید کنید. اگر به شما نگاه کرد یا کار شما توجه او را جلب کرد، فقط لبخند بزنید و طوری رفتار کنید انگار از آن کار و خودتان لذت می‌برید.

کم کم توجه او را بیشتر به سمت خودتان و کاری که انجام می‌دهید جلب کنید. ببینید کودک کم کم به شما توجه می‌کند و اگر توجه کرد، سعی کنید با ابراز محبت به او، در آغوش شیدنش یا با یک بزن قدش! توجه او را بیشتر جلب کنید.

سپس راجع به کاری که می‌کند نظر بدهید. به ماشین‌هایی که به خط کرده اشاره کنید. یا راجع به کارهایی که انجام می‌دهد حرف بزنید. راجع به افکار، احساسات و تجربه‌هایش حرف بزنید.

2. چیزهایی پیدا کنید که هیجان کودک را تحریک کنید

در مرحله‌ی بعد به چیزی احتیاج دارید که کودکتان دوست داشته باشد. احتمالاً تا به حال علایق فرزندتان را شناسایی کرده‌اید. آیا انگور دوست دارد؟ یا اسباب‌بازی‌هایی که روشن می‌شوند؟ اگر می‌دانید چه چیزهایی دوست دارد، سعی کنید اطرافش را با آن چیزها پر کنید.

اگر هنوز نمی‌دانید که به چه چیزهایی علاقه دارد، باید تلاش بیشتری برای کشف آن بکنید. اسباب‌بازی‌ها و اشیایی که فکر می‌کنید برای کودک جذاب است را فراهم کنید و هر بار دو تا از آن‌ها را جلوی او بگیرید. برای مثال همزمان یک اسباب بازی چشمک زن و یک اسباب‌بازی متحرک جلوی او بگذارید. به او نشان دهید که هر کدام چه کارهایی انجام می‌دهند و بعد آن را جلوی او بگیرید. بگذارید به سمت یکی از آن‌ها برود. اسباب‌بازی که علاقه‌ی بیشتری به آن نشان می‌دهد را به او بدهید. اسباب بازی دیگر را کنار بگذارید.

بگذارید برای دقایقی با آن بازی کند و بعد آن را پس بگیرید. اسباب‌بازی جدیدی به او معرفی کنید و بگذارید بین اسباب بازی جدید، و اسباب بازی‌ای که قبلاً انتخاب کرده بود، دست به انتخاب بزند. این کار را آنقدر ادامه دهید تا علایق کودک خود را به خوبی بشناسید.

3. جذابیت شی را حفظ کنید

حالا که مجموعه‌ای از اشیای مورد علاقه‌ی فرزند خود را شناسایی کرده‌اید، آن‌ها را برای چند روز از دید او خارج کنید. باید سعی کنید جذابیت آن اشیا را حفظ کنید.

چند روز بعد در حالی که کنار او نشسته‌اید، اسباب بازی یا شی مورد علاقه‌ی او را بیرون بیاورید، از او فاصله بگیرید تا کودک به سمت شما حرکت کند. هدف شما از این کارها جلب توجه کودک به سمت خودتان است. بنابراین باید خودتان در این ماجرا نقش پررنگ‌تری داشته باشید. مثلاً بعد از این که کودک به سمت شما آمد و اسباب بازی را به او دادید، پس از چند دقیقه بگویید، حالا نوبت من است و به این ترتیب خود را وارد بازی او کنید.

4. کم کم سطح ارتباط خود را بالا ببرید

وقتی کودک به سمت شما آمد تا آنچه را دارید با شما سهیم شود، باید انتظارات خود را بالا ببرید. این لحظه فرصت مناسبی است تا از او بخواهید کاری را که شما می‌خواهید، انجام دهد.

باید به کودک بگویید چه چیزی می‌خواهید و در صورت امکان به او کمک کنید. برای مثال می‌توانید بگویید «به من نگاه کن» یا «آنجا را نگاه کن» تا او را تشویق کنید به شما توجه کند.

5. کم کم مدت زمان توجه کودک را بالا ببرید

وقتی توجه مشترک در کودک ایجاد شد، باید سعی کنید مدت زمان آن را افزایش دهید. تا این جا به محض این که کودک توجه مشترک را ایجاد می‌کرد، شی مورد علاقه‌اش را به او می‌دادید.

حالا باید سعی کنید کودک پیش از آن که اسباب بازی را به او بدهید، به شما و آن شی نگاه و توجه کند. دفعه‌ی بعد که کودک توجه مشترک ایجاد کرد، به او بگویید «به این نگاه کن» و به آن شی اشاره کنید… بعد آن شی را به کودک دهید. به این صورت شما چند ثانیه به زمانی که کودک به شما نگاه می‌کند افزوده‌اید.

6. در مرحله‌ی آخر سعی کنید تنوع فعالیت‌‌هایی که کودک زمان انجام آن توجه می‌کند را افزایش دهید:

حالا که کودک به خاطر فعالیت دلخواهش به شما توجه می‌کند، ببینید می‌توانید توجه او را با چیزهایی که خودتان انتخاب کرده‌اید جلب کنید.

مثلاً بسیاری از والدین دوست دارند این توجه را با خواندن کتاب جلب کنند. این کار را با کتاب‌هایی که عکس‌های واقعی اشیای مورد علاقه‌ی کودک شما را شامل می‌شوند شروع کنید.

وقتی کودک در این زمینه بهتر شد، سعی کنید مدت زمان توجه کودک را افزایش دهید.

حالا که توجه مشترک ایجاد شد، آموزش را شروع کنید!

اگر به این کار ادامه دهید، در نهایت کودک به راحتی کنار شما می‌نشیند و به هر چیزی که شما بخواهید توجه می‌کند. این کار به شما اجازه می‌دهد مهارت‌ها و مفاهیم جدیدی به کودک آموزش دهید.